BLOK 2 - herstelmaatregel pakketten

welke maatregelen kiezen voor een gebied?

Waarom deze stap?

De conclusie van de vorige stap kan zijn dat er bijsturing van de herstelmaatregelen noodzakelijk is. Dan volgen hier de stappen om af te wegen welke maatregelen het beste zijn.

Wat moet je doen?

HIERONDER EEN EERSTE AANZET TOT WAT EEN STAPPENPLAN MOET WORDEN. DIT WORDT NOG UITGEBREID.

Rangorde van voorstellen en nemen van maatregelen

Analyse van maatregelen.

Analysefase die kijkt naar de meest effectieve combinatie van maatregelen – en daar krijg je een rangorde in. Wat zijn de BESTE maatregelen om het op te lossen en vervolgens de UITVOERBAARHEID.
- Het liefst wil je echte systeemmaatregelen, maar wat als dat niet kan doen – welke effecten van systeemherstel kunnen we tijdelijk als noodgreep nabootsen mbv overbruggingsmaatregelen.
- De enige ECHTE systeemmaatregel voor Stikstof is het nemen van bronmaatregelen

Wat is systeemherstel?

Algemeen:
- Onder systeemherstel verstaan we dat natuurgebieden robuust en veerkrachtig worden, zodat de aanwezige natuurwaarden minder snel onder druk komen te staan.
Wat is er nodig?
- Hiervoor moeten de sturende fysische en (bio)chemische processen zowel landschapschaal als de standplaats/leefgebied weer integraal functioneren.
- Tevens: een duurzame combinatie van maatregelen voor stikstof zodat de KDW’en onderschreden worden (bronmaatregelen).
Hoe bepalen we dat?
- Een landschapsecologische systeemanalyse (LESA) ligt hieraan ten grondslag en maakt voor het Natura 2000-gebied concreet welke onderdelen van het systeem (sturende factoren) hersteld moeten worden.
- De monitoring van de omgevingscondities sluit nauw aan op de in de LESA onderscheiden sturende processen en drukfactoren.

HERSTELMAATREGELEN

Drukfactoren oefenen hun invloed uit op standplaatsfactoren. Om daar wat tegen te doen treffen we herstelmaatregelen.

De figuur hiernaast laat zien dat er verschillende drukfactoren van invloed kunnen zijn op dezelfde set eisen van een soort aan zijn omgeving - de standplaatsfactoren.

Vaak moeten we daarom een slimme combinatie van maatregelen kiezen om de problemen aan te pakken.

De Drukfactor STIKSTOF geeft een verlaging van de zuurgraad (verzuring) en een verhoging van de beschikbare hoeveelheid voedingsstoffen in de bodem (vermesting).

Om de zuurgraad weer te verhogen kan bekalken als maatregel worden toegepast. Om de vermesting omlaag te brengen kan worden gemaaid en afgevoerd.

De Drukfactor VERDROGING werkt verzurend op de eisen van de planten tav. pH, werkt verdrogend tav. de vochttoestand en verhoogt de beschikbare hoeveelheid voedingsstoffen door verhoging van de mineralisatie.

Het ophoog brengen van de grondwaterstand is noodzakelijk, want het helpt om 2 problemen op te lossen. Maar het terugbrengen van kwelinvloed in de wortelzone is de belangrijkste factor.

wat heeft het gebied nodig?

Samenstellen van beste maatregelpakket.

Reikwijdte / schaal
- Definitie: ECHT systeemherstel = duurzame combinatie van maatregelen voor stikstof zodat de KDW’en onderschreden worden (bronmaatregelen) + herstel van de natuurlijke sturende factoren op landschapsschaal.
- Op Standplaatsschaal:
- - Maatregelen waarmee ik mijn systeem alleen maar overeind kan houden.
  - Maatregelen waarmee we de kwaliteit van mijn systeem verbeteren – kan zijn behoud of systeemherstel.
Onder welke randvoorwaarde kan een maatregel in een bepaalde situatie worden toegepast?
- duur
- moment
- schaal
- frequentie
- locatie

Check op de maatregelen

EX ANTE: Effectiviteit

Verwachting: gaan de maatregelen voldoende/tijdig werken?
- Vraag 1 – gaan we verslechtering tegen? Waar wel / niet? uitgesplitst naar habitattype en locatie. (=voorkomen van verslechtering en terugdraaien van reeds opgetreden verslechtering na de aanwijzingsdatum).
- - Tabellen over: effectiviteit, herhaalbaarheid en responstijd.
  - Is de uitvoering van de maatregel geborgd?
  - Gaan we op basis van bestaand, afgesproken beleid en de huidige bronmaatregelen verslechtering tegen? Kloppen deze veronderstellingen? of moet de mijn analyse opnieuw?
- Vraag 2 – komen we tot verbetering/uitbreiding? Waar wel/niet? uitgesplitst naar habitattype en locatie (is in relatie tot de instandhoudingsdoelstelling).
- - Hulpmiddel als je zelf te weinig gegevens hebt voor een gebied: terugvaloptie is de urgentielijst van TEO. Deze lijst kijkt op landelijk niveau.
Bijstellen indien antwoord “nee” is:
- Aan welke maatregel kunnen we harder en of sneller gaan draaien?
- Nog alternatieve maatregelen voorhanden?
- Als dit niet werkt naar sneller moeten nemen van bronmaatregelen – hoeveel en waar?

EX POST: Gerichte controle van effectiviteit herstelmaatregelen door uitvoering van een monitoringsprogramma

Waar gaat het het meest kritisch worden (locatie/ omstandigheid)? Hierbij ook de AERIUS-gegevens gebruiken.
Hoe zien we dat snel genoeg (goed meetnetontwerp gebruiken of maken. Tevens bv. gebruik procesindicatoren)?
- Wat zijn de vragen?
- Wat is het meetnetontwerp?
- - Tbv. de analyse- en interpretatiefase slim gebruik maken van andere soorten gegevens bv. weergegevens vanuit het KNMI in plaats van zelf meten.
  - Onderscheid in correlaties en oorzakelijk verband.
- Hoe zorg je ervoor dat je onderscheidend bent naar de meetvraag? In dit geval gericht op de maatregel.
- - Monitoring gericht op toestand van het instandhoudingsdoel.
  - Monitoring gericht op effect van de maatregel.

Beoordeling en hoe verder?

Zorg voor een goed opgesteld monitoringsprogramma, met daarbij de juiste meetvragen en het daarop toegesneden meetnet.

Het opstellen daarvan is geen sinecure! Bedenk goed welke processen je op welke schaal en termijn kunt volgen om dosis-effect relaties vast te stellen.

Bedenk van te voren hoe de dataverzameling, -opslag en bewerking, interpretatie, beoordeling en rapportage moet gaan plaatsvinden.