De patroonanalyse is een multidisciplinaire analyse. Bij een LESA gebruikt de ecoloog een reeks instrumenten en volgt een reeks stappen. In het kort zijn de instrumenten de praktische aspecten van een gebied waar een ecoloog naar kijkt: landschapsvormen, vegetatie, kaarten, patronen, etc. De diagnostische stappen zijn de verschillende opeenvolgende stadia van het onderzoeksproces: dus eerst kijken, dan veronderstellingen formuleren, vervolgens toetsbare hypothesen opstellen en die dan ook onderzoeken – en tenslotte daar con­clusies over trekken.

Het wezenlijke aan het uitvoeren van een LESA is niet zozeer het maken van beschrijvingen of kaarten – maar de kunst van de keuze van het juiste instrument – of deelinstrument om daarmee een vraag aan het gebied te kunnen stellen. Dus bijvoorbeeld niet alleen maar een vegetatiekaart beschrijven – maar juist op zoek gaan naar die specifieke plantensoort die iets vertelt over het type kwel in het gebied.

Daarna volgt de tweede stap en dat is de synthese van alle informatie die is opgehaald. Alle geconstateerde feiten, alle getoetste hypothesen, alle patronen en processen – moeten landen in één samenhangend beeld van het gebied, dat -zoals gezegd- “de ecologisch relevante sturende factoren en processen in een gebied ten behoeve van natuurbehoud, -beheer, of -herstel” beschrijft. Zonder die synthese is de LESA onvolledig.